Değirmenbükü Bizans Yapıları
Değirmenbükü’nde bir tepede yer alan kalıntılar, Erken Hıristiyan ve Bizans dönemlerinde yapıldığını düşündüğüm dinsel yapılardan oluşan bir yapı kompleksi ( manastır ). Yazıköy’den Değirmenbükü yoluyla veya Kapıtaşı’na giden yoldan ulaşılıyor. Kapıtaşı yolundan ulaşmak daha kolay. Yapılardaki işçilik ve mimari unsurlardaki farklılıklar değişik zamanlarda ilaveler yapıldığı fikrini veriyor. Tepedeki yapılardaki işçilik bana bu kısımların Erken Hıristiyanlık dönemi olduğunu düşündürdü. Kilise ve kubbeli kısımlarda geç dönem Bizans etkisini gördüm.
1- Tonoz örtülü büyük yapı 2- Kilise 3- Tepedeki yapılar 4- Kubbe örtülü yapılar 5- Tonoz örtü sistemiyle yapılmış L biçiminde bölüm
Karşımızda büyük bir Dini Yapı Kompleksi uzanıyor. Tam olarak planı çıkaramadığımdan ne diyeceğimi bilmiyorum. Bu konularda bilgisi olan Sanat tarihi öğretmeni Yelda Yalaman ile biraz yazıştım, eserler oldukça harap durumda olduğu için o da tam olarak birşey diyemedi. Birbirine bitişik binalardan oluşan bir manastır yapısı olabilir. Ama şu kesin ki Yelda hanımın da belirttiği gibi önemli bir yapı grubu, yazık olmuş dedi. Datçamızda bunun gibi yok olan veya olmakta olan pek çok yapı var ama önemsenmiyor. Şimdiye dek bu denli geniş bir alana yayılan yapı grubunu Datça’nın başka bir yerinde göremedim. Yelda hanım fotoğraflara bakarak yapıların 12. yy la kadar ulaştığını düşündü, tabii yerinde görmeden parça, parça fotoğraflarla kesin bir bilgi verilemiyor. Fotoğrafta görüldüğü gibi batı tarafında üzeri tonozla örütülü büyükçe bir yapı var. Yapılar doğuya doğru birbirine bitişik vaziyette uzanıyor.
Tonozlu büyük yapı 2 m ye yaklaşan kalın duvarların üzerinde yükseliyor, yan tarafında tonozla örtülü oyuklar görülüyor. Güney tarafında uzanan bir duvar var. Yapı şimdiye dek genellikle çobanlar tarafından kullanılmış, onlar buraya Mağara diyorlar, yörede de Mağara diye söyleniyor, hapishane diyenler de var.
Değirmenbükü’ne bakan bir tepe üzerinde yükselen dini yapılar. Bizans döneminde Knidos Piskoposluk merkeziydi, bu gibi tenha yerlerde bulunan yapılarda inzivaya çekiliyorlar. Diğer yandan burası Değirmenbükü’nde kalıntıları olan bir limanın yakınında ve çevresi verimli ovalarla çevrili, herşeyden önemlisi su kaynakları var.
Muzaffer bey çok güzel bir buluş. Bu kompleks yapının yakınından bakmadan kesin bir şey söylenmesi olanaksız gibi. Yelda hanım da aynı şeyleri söylemiş galiba. Özellikle tonozlu yapıyı çok ilginç buldum. Bean ve Cook üstadlar arazide yaptıkları uzun ve yorucu gezilerinde bu kompleksi görememişler.Hizmetiniz takdire şayandır. Bahsettiğiniz Kapıtaş yoluna motorlu (ne Tür?) bir araç girebiliyor mu? Tekrar teşekkürler…Esin Turnalı.
Sevgili Muzaffer hocam 08.02.2016 tarihinde üç aile Yazı Köye yaptığımız gezide, Değirmen yanı büküne yaptığımız yürüyüş de bu bahsettiğiniz yapıyı gezdik, inanın yüreğimiz sızladı, başka bir ülkede olsa yer yerinden oynar bu kadar kıymetli bir eserin kaybolmasından, gerçi o kadar duyarsız olduk ki hangi bir duyarsızlığımızı konuşalım, emeğinize, yüreğinize sağlık.