O gezimizde Numan Tuna’nin ögrencilerinden Nadire Atıcı’nın verdigi bilgilere göre M.Ö 4. yyıldaki atölyeleşme sürecini daha çok cadde kenarindaki konutlarda görüyoruz. Konutlar bozularak veya birleştirilerek atölyelere dönüştürülmüş Daha içeride kalan konutlarda bu etkilenme yok . Özellikle metal işlikleri fotoğrafta görülen caddenin köşesinde yoğunluklu olarak demir ve bronzun işlenmesi söz konusu. Dokuma atölyesi olarak düsünülen bir mekan daha ileride bulunuyor .Yine zeytin işliği olarak düşündükleri M.Ö 4.yy ortalarina tarihlenen işlikler çıkarilmıs . Caddenin diğer caddeye açıldığı köşesinde görülen yuvarlak taştan yapılmış çıkıntıların arabalarin yapıya çarpmamasi için bilhassa yapıldığını öğrenmiş olduk.
Kazılar doğuya doğru devam ettiğinde ilk kazılan yerlerin zamanla otlarla kaplandığı görülüyor. Kış yağmurlarıyla bu kısımlar sular altına kalıyor. İlk Knidoslular suların birikmemesi için cadde ve sokakları eğimli yapmışlar.Kazının hemen ardından fotoğraf çekmek belgelemek açısından iyi oluyor.
Numan Tuna ile yaptığımız gezinin son kısmında Burgaz Ören Yeri’nin kuzey doğusunda, birkaç kilometre uzaklıkta yer alan, Hellenistik döneme ait bir şarap işliğine giderek Numan Tuna’nın verdiği bilgileri dinledik. Prof. Dr. Numan Tuna çuvallara konulan üzümün çiğnendigi taşın üzerinde bilgi verirken.
Görülen kanallar yoluyla sıvı depolama alanıina kadar gidiyor.Burasının ilk kez 1952 yilinda Ingiliz araştirmacilar tarafından bulunduğunu ve burasını bir zeytin yağı üretilen yer olarak düşündüklerini, oysa Burasının bir şarap fabrikası olduğunu belirten Numan Hoca bunu depo oldugu tahmin edilen kısımda bulunan karbonlaşmış üzüm tanelerinden anladıklarını, bir zeytinyağı imalathanesinin de bunun benzeri oldugunu söyledi. Bu yeri 1980 li yıllarda ölçtügünü, planını çizdiğini, 1995 de kazmaya başladıgını, 2003 de bir daha kazdıklarını belirtti. Bu fabrikanın çevre duvarları ve kapalı bölümleri olan büyük bir komleks olduğu ortaya çıkmış. Kıyılarımızda bulunan en düzgün şarap fabrikasının bu olduğunu belirten Numan Tuna iyi korumak gerektigini hatta biraz da ayağa kaldırmalı diyerek izleyenleri bilgilendirdi .Yine Numan Hocamıza göre Burada bulunan anfora mühürleri M.Ö 3.yyla ve M.S I.yylın başına kadar tarihlenmekte . Yani yaklaşık 400 yıl bu fabrika çalışmış.Teknik olarak orjinal Hellenistik dönemini gösteriyor. Çünkü roma döneminde daha karmasık bir teknolojik sistem var.
Bu geziden sonraki yıllarda da bu kalıntıların yanından geçtim, fotoğraflar çektiğim oldu. İzlenimlerim hiç iyi değildi, kapı çoğu zaman açıktı, buluntular otlar ve dikenler içinde kaybolmuştu.
Fotoğraftaki çukurlar içi sıvalı, büyük bir amfora gibi, sıkılan üzüm suyunun depolandığı kaplar . Zarar görmemesi için Numan Hoca içini mıcırla doldurtmuştu.
Değerli dostumuz Muzaffer bey, bu konuda çok şeyler , çok noktalar aramızda bahis konusu olduğu için burada yeni bir şey söylemek istemiyorum. Başta Ramazan Özgan ve Christine Özgan hocalarımız ve bir alay yabancı ilim adamı bu eski Knidos söylemine bilimsel tezlerle karşı geldiler. Zamanında yaşıyan bir düzine antik yazar da dilleri mühürlenmiş gibi suskun (bu kadar önemli bir taşınma için !) . Bir örnek verelim: Mylasa’da hüküm süren Pers İmparatorununun (başkenti:Susa) görünüşte Caria Satrapı aslında fiilen Karya Kralı Mausolos’un ticaret yollarını kontrol için başkentini Halikarnassos (Bodrum-Petronion)’a taşıması ne kadar iyi bilinen ve yazılan bir nakil !!! Bizim Burgaz taşınması ise eski deyimle lâl ü epkem !!! Daha fazla bir şey eklemek istemiyorum. Saygılarımla…Esin Turnalı.