Proje danışmanı Burgaz Kazı Başkanı Prof. Dr. Numan Tuna yapının 19. yy da Dadya yerleşiminde yaşayan Rum Ortodoks kilise asıllı Osmanlı vatandaşları tarafından yaptırıldığını belirterek” Yapı tarihsel kaynaklara göre Taksıarhon kilisesi olarak bilinmektedir. Mübadele sonrası mülkiyet Datça Belediyesine geçmiştir ve depo olarak kullanıldı. Numan Tuna 1980 yılında Datça – Hızırşah yolundaki boyunca yoğun arkeolojik buluntular üzerinde çalışırken kilise yapısının metruk durumuı dikkatimizi çekti. 1982 – 1988 yılları arasında başkanlığını yaptığım Knidos Seramik atölyeleri kazısı sırasında acil bakımı yapılarak depo olarak kullanıldı. 2003 yılında malzemeler Eski Datça’ya taşınarak yapı Datça Belediyesi’ne devredildi. Restorasyon ve Çevre düzeni planları hazırlanarak önemli bir kültürel kullanım alanı olması için Datça Belediyesi bugüne kadar pek çok kez girişimde bulunmuş ve en son Güney Ege Kalkınma Ajansının desteklediği bu proje sayesinde bu güzel yapı kültür yaşamında katkılar sağlamak üzere kazanılmıştır. ” dedi ve programın hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederek bu günleri görmekten duyduğu memnuniyeti belirtti. Daha sonra Prof. Dr. Numan Tuna sergide yer alan Burgaz Kazıları, Apollon Arkaik Kutsal Alanı Kazıları, Knidos Seramik Atölyeleri Kazıları ile ilgili bilgi verdi.
Proje ortağı Yerel Tarih Derneği Başkanı Akın Pilavcı 2002 de 300 kişilk bir grup olarak başladıkları Datça Yerel Tarih Derneği serüvenini bugün Dernek olarak 60 kişilik faal bir ekip olarak sürdürdüklerini belirterek çalışmaları ile bilgi verdi. Bu çalışmaların içinde kitap ve sergiler yer alıyor. Akın Pilavcı bu projenin yaşama geçmesi için kendilerine teklif geldiğinde severek kabul ettiklerini, çaba gösterdiklerini söyledi. Çünkü ” Yaşayan tarih sergi ve kültür evi ” olarak verilerini sergilemek adına böyle bir yapıya çok ihtiyaç duyduklarını söyledi. Akın Pilavcı ” Daha gösterilecek, tanıtılacak, geçmişi günümüze, daha ilerilere aktarabilecek bir olanağa sahip olduk. Bu çok önemli çünkü bize göre geçmişini bilmeyenler geleceği düzenli ve sağlıklı olarak kuramazlar. O köprüleri atmamamız lazım ” diyerek çalışmalarımızda sizlerin de katkılarınızı bekliyoruz dedi.
Proje Ortağı Muğla Büyükşehir Belediyesi, Belediye Başkanı Osman Gürün adına Genel Sekreter Yardımcısı Hacı Koç konuştu. Hacı Koç ” Muğlamız kültürü, gelenekleri, inanışları, tarihi, arkeolojik ve sanatsal değerleri ile keşfedilmeyi ve anlatılmayı bekleyen eşsiz bir coğrafyada yer almaktadır. Birçok uygarlığın kültürüne tanıklık etmiş bir Anadolu coğrafyası olan Muğla ilimizin en büyük zenginliği de bu kültürün izlerini taşıyan hoşgörülü insanlarıdır. Mekanım Datça olsun diyen büyük şair Can Yücel’i bir kez daha saygıyla anarken ” Hızırşah Yaşayan tarih sergi ve kültür evi ” açılışı için buradayız. Bugün açılışına tanık olduğumuz böyle donatılarla kültür alanlarının artırılması, Datça’nın doğası ve tarihiyle bir bütün olarak algılanmasını sağlayacağız. Bu projeye Büyük Şehir Belediyesi’nin teknik ve prsonel desteği oldu. ” diyerek bu değerli tarihi alanın Datça’ya ve genelde Muğla iline kazandırılmasında katkısı olanlara, emeği geçenlere teşekkür etti.
Datça Belediye Başkanı Gürsel Uçar böyle güzel bir projenin açılışında bulunmaktan duyduğu memnuniyeti belirterek ” Datça gelişecekse kültürüyle gelişmeli. Evet güzel bir doğaya sahibiz, Datça ülkemizin en güzel coğrafyasında. En doğuda Emecik mahallesinden en batıda Yazıköy’e kadar bir tarihi zenginliğimiz var. Bu zenginliklerimizden biri de bugün açılışını yaptığımız bu mekan. Buradan geçerken yapının halini görüp hep üzülüyordum, burası bir turizm alternatifi olmalı diyorduk ve bunu hazırlayıp, başlattığımız bu projeyle yaşama geçirdik. ” dedi ve projenin yaşama geçmesinde emeği olan Geka’ya bunu kendi imkanlarımız ile yapmamız uzun seneler alırdı diyerek teşekkür etti. Gürsel Uçar konuşmasında proje ortaklarına, Proje danışmanlarına, Mimarına, Datça Belediyesi Fen işlerine, Proje takipçisi Özgür Mutlu’ya, emeği, katkıları olanlara teşekkür etti. Datça Belediye Başkanı Gürsel Uçar bu mekanın her gün açık olmasını, ziyaretçilere hizmet vermesini istediklerini belirterek bu sayede Datça daha iyi tanınacak ve anlatılacak ” dedi. Gürsel Uçar proje ile ilgili ilk fikirleri veren rahmetli Nihat Akkkaraca’yı saygıyla anarak komşu Yunan adası Simi’den de katkıda bulunanlara teşekkür etti.
Datça Kaymakamı Vehbi Bakır projenin ilçemize, Muğla’ya, ülkemize hayırlı, uğurlu olmasını dileyerek, projenin tasarlanmasında, yapımında, maddi olarak katkıda bulunanlara teşekkür etti. ” Bu binayı yapmak biraz maddi biraz da vizyon işiydi, bu kısım başarılmış ama asıl başarı bundan sonra buraya verilecek fonksiyonla ilgilidir. Buraya önemine ve konusuna uygun güzel bir fonksiyon verilmesi bundan sonra burada kültüre ve sanata ait, ziyaretçilerin zevkine hitap edebilecek çalışmaların olmasını diliyorum. Biz de kaymakamlık olarak elimizden gelen desteği vereceğiz. Burayı ayakta tutacak, güzellikler katacak çalışmalarda bulunacaklara şimdiden teşekkür ediyorum Bugün burada bulunamayan sayın valimizin de selamlarını, başarı dileklerini de iletiyorum ” dedi.
Konuşmalardan sonra Proje Faaliyetleri ile ilgili tanıtım filmini izledik. Projenin ilk anlarından başlayarak yaşananlar perdede yansıtıldı.
Filmde Datça Belediyesi Basın ve yayın bürosu tarafından çekilmiş görüntüleri izledik. Projenin ilk anlarından itibaren belgelendirilmiş.