Kelebek değirmen ile ilgili ayrıntılı sayfam.
Kumyer Yel Değirmenleri
Kumyer Yakaköy’ün bir mahallesi , Yaka’dan Palamutbüküne inen yol üzerinde Değirmenyanı mevkiinde. Biz bu değirmenlere Palamutbükü tarafından geldik , arabayı kenara parkedip 500 m kadar yürünüyor. Değirmenler Palamutbükü’ne inerken yoldan görülüyor. İlginçtir son çalışan değirmenlerin yapım yılları ve ustaları benzerlik gösteriyor, bu değirmen de 1946 yılında Bekir Bilgili tarafından yapılmış.
Arka arkaya iki adet değirmen var.
Diğer Betçe değirmenlerine göre duvarlar daha düzgün görünüyor. Datça Yerel Tarih Derneği Başkanı Akın Pilavcı’ya göre bu değirmenler 1940 yıllarında yapılmışlar ,1956 yıllarına kadar çalışmışlar.Yörede tanınmış değirmen ustası Hamdioğlu diye bilinen Mehmet Bilgili tarafından yapılmışlar. Motorla çalışan değirmenlerin oluşmasıyla da ömürlerini tamamlamışlar. İkinci değirmen de birincinin benzeri. Akın bey’in anlattığına göre bu değirmen Palamutbükü’nde iki arsa satılarak yapılmış. Alt katta ocak ve nişler var.
Karaköy Yel Değirmeni
Karaköyde birkaç tane değirmen olduğunu kalıntılardan anlıyoruz, ayakta kalan değirmen şahıs arazisinde ev gibi kullanılıyor. Gerence denen mevkiye kıyıdan giderken görüyorsunuz.
Karaköy değirmeninin kapısında antik bir yazıt bulunmakta, bu bölgede antik dönemden kalma yapılar bulunmakta, bu değirmeninin de tarihinin oldukça eskilere gittiği sanılıyor. Biraz ileride ovada yıkılmış halde Bizans dönemini gösterir bir değirmen kalıntısı duruyor.
Hızırşah Yel Değirmenleri
Hızırşah köyünde 4-5 kadar yeldeğirmeni olduğu söyleniyor, bunlardan biri kelebek değirmeni imiş. Bugün ayakta olan üç tanesini fotoğrafladım. Fotoğrafta görülen Hızırşah girişinde yol kenarındaki tarlalardaç Oldukça eski imiş, Rumlardan kalma olduğu söyleniyor, yapım yılını bilen ve çalışmasını gören yok. Yılkılmak üzere duvarları çatlamış.