Datça Hurması
Datça hurması ile ilgili ilk bilgileri yıllar önce okuduğum bir bilim teknik dergisinden öğrenmiştim, yazıda türün özellikleri ve üniversite bünyesinde yapılan çalışmalardan bahsediliyordu. O yazıyı okuduğumda yıllar sonra Datça Hurması’nın yaşadığı vadilere gidip fotoğraflarını çekeceğim hiç aklıma gelmemişti. Bu birkaç yıl içinde Datça Hurmasınının toplu olarak yaşadığı vadilerde yürüyerek fotoğraflarını çektim, belgeledim. Zor, tehlikeli yerlerdi bu yürüyüşlerde bana eşlik eden arkadaşlarım olmasa oralara gidemezdim, kendilerine çok teşekkür ediyorum.
Datça Hurması ( Phoenix theophrasti )
1-Yaşadığı Yerler
Datça Hurması Datça’nın meşhur soğuksu virajlarının olduğu bölgenin Kuzey ve Güney taraflarındaki vadilerde toplu olarak görülüyor. Kuzeyde Eksera Deresi, güneyde Hurmalıbük, Karaali Deresi, Karasüleyman Deresi çokça görüldüğü yerler, değişik tarihlerde yanımda bir arkadaşla bu derelerde vadinin başından başlayarak sonuna kadar yürüdüm. Datça Hurması bu derin vadilerin tabanında akan derelerin üzerinde yayılım gösteriyor, dereler yağmur sularıyla besleniyorlar ve yağmur mevsimi boyunca derin dar vadilerden akıyorlar, zaman zaman geçit vermedikleri oluyor. Datça hurmaları bu vadilerde ince, zarif biçimleri ile güneşi görmek ister gibi uzamışlardı. Bilimsel araştırmalarda birkaç yerde daha bu türün göründüğünden ve buradaki kadar boylarının uzamadığından bahsediliyordu. Datça hurmalarına dere tabanının dışında yamaçlarda, tepelerde de rastlanıyor, buralardaki sıralanışları da vadiye akan küçük dereler boyunca oluyor, çok az sayıda tek başına dağlık bir kesimde rastlanıldığım oldu. Büyük ihitimalle kuşların götürdüğü tohumlarla olabilir. Datça Hurması’nın vatanı dediğimiz bu bölgelerin dışında görülen Datça hurması ağaçları fazla sayıda değil, insanlar tarafından tohum yoluyla üretilenler .
Datça Hurmalarının bulundukları yerlere baktığımızda kuvvetli rüzgarlardan etkilenmeyen, derin vadilerde yer aldıklarını görüyoruz. Bu vadiler denize doğru inen sarp vadiler, vadinin denizle buluştuğu yerde güzel bir koy oluyor. Yaşadıkları yerlerin yamaçları frigana dediğimiz bodur bitkilerle kaplı, bazı kısımlarda yayılmacı kızıl çam ağaçları Datça Hurması ağaçlarını tehdit eder duruma gelmiş, Datça hurmaları bu kısımlarda çam ağaçlarının arasında kaybolmuş vaziyette.
2- Datça Hurmasını diğer palmiye ve hurma türlerinden farklı tarafları
Yetişkinleri ortalama 10-15 m boyunda olan Datça Hurması ağaçları diplerinden çokça sürgün veriyorlar, bu sürgünler ağacın 5-10 m ilerisine kadar yayılıyor ve böylece koloniler oluşturuyorlar. Datça Hurması ağaçlarının tohumlardan çok bu yolla daha çok yayıldığı düşünülüyor. Bir Datça Hurması gördüğümüzde kökünün yanından çıkmış birçok sürgünü de görüyoruz, bu özellik onların ayırıcı yanlarından biri. Diğer yandan maviye çalan yeşil dallar yay biçiminde aşağı doğru sarkıyor, bu da ağaçlara uzaktan bakıldığında top gibi bir görünüm veriyor. Yapraklar yaşlanınca açık kahverengi renge bürünüyor, ağacın alt kısımlarında dereye doğru sarkıyorlar, bazı ağaçlarda bu yapraklar çok oluyor, yanlarından, aralarından geçmesi zorlaşıyor.
Meyvalar
Datça hurması erkek ve dişi ağaçlar olmak üzere çiçek açıyor, erkek bitkilerin polenleri değişik yollarla dişi bitkilerin çiçeklerine taşınıyor. Bu vadilerde yürüyüşlerimizde meyvalı Datça hurması ağacı, ağaç sayısına bakınca oldukça azdı. Meyvalar ağacın tam ortasında, dik görünüşlü, sık dikenli dallarla çevrelenmiş, 1,5 ile 1,7 santim boyutları arasında, sarımtırak kahverengi renkli, daha sonraları renkleri koyulaşıyor. Kasım ve aralık aylarında olgunlaşıyor, eskiler yediklerinden söz ederler. Fotoğrafta görülen Meyvaları görmek için Eksera deresindeki yürüyüşümüzü 23 Kasım’da yapmıştık.
Merhaba Muzaffer Bey,
Hurmalıbük’ü çok merak ediyorum. Soğuksu tarafında galiba Yürüyüş olarak çok mu zor büke gidilişi. Ne taraftan gidilir? Çoğu datçalı da burayı bilmiyor. Bir de Tekne ile mi gidilir? Teşekkürler
Datça hurmasının yaşadığı vadiler sarp vadilerdir. Yürüyerek gitmek için bu doğayı bilen, iyi yürüyüşçü olmak lazım, zaman zaman geçit vermeyen vadileri geçmeniz gerekiyor. Diğer taraftan deniz yoluyla gitmek daha kolay olur.
Hurmalıbük’e iki kez yürüdüm koya açılan iki vadiden, Hurmalıbük deresinin aktığı vadi, kısmen daha kolaydı, diğeri Karasüleyman deresinin aktığı vadi oldukça zor bir yürüyüş güzergahı. Buralar mart ve nisan aylarında daha güzel oluyor, dereler akıyor.
http://trekking.datcadetay.com/datca-yabanil-dogasinda.html
http://www.datcadetay.com/dogagezisi/datcahurmalibuk/datcahurmalibuk1.html
İlginç bir HURMA cinsi ve bir adı dada felliks olarak biliyorum.1986 Yılında Datça Ak Tur Sitesinde diktiğim 5-6 metreye kadar uzadı ve güzel bir görünümü var.Bu gün için Herhangi bir hastalık ve böceklenme görülmüyor (18 EYLÜL 2016) Sizden ricam Öğrenmek istediğim .Bu hurma ağacından gıda olarak yararlanması halinde bakımına daha da önem verilir. İlginize teşekkür ederim.
Diktiğiniz Datça Hurmasımıydı, Datça hurması ile diğer palmiyeler karıştırılıyor, aslında bariz farklar var bilenler için. Datça hurması’nın meyvası oldukça küçük, birkaç kez meyva zamanı gittim yenecek gibi değildi. o açıdan ekonomik bir değerinin olacağını sanmıyorum. Bunlar derin vadilerde kendi başlarına yaşamlarını sürüyorlarlar, bakım olayı yok, dikkat edilecek tek nokta turizmden, yapılaşmadan en önemlisi de son yıllarda Datça’da yaygın olan ve birçok ağacı kurutan palmiye böceğinden etkilenmemeleri, bu böcekler Aktur’da da tesbit edildi.Datça hurmasını diğer palmiyelerden ayıran en büyük özellik dibinden sürgünler vermesi, dalları yay şeklinde daha ince ve dikenli, mavimtrak renkte.
İyi günler. Üniversite öğrencisiyim ve bitirme çalışmamız için datça hurmasını kullanmak istiyoruz. Nerden tedarik edebiliriz bir bilginiz var mı acaba? Yardımcı olabilirseniz çok sevinirim.
Bu konuda bir bilgim yok maalesef resmi olarak bir çalışma görmedim, geçmiş yıllarda olurdu, Datça Orman İdaresi’ne sorabilirsiniz, çiçekçilerde rastlamadım, belediyeye de bir sorun derim .