Manastır
Ve bugün gezeceğimiz tarihi eserlerin bulunduğu bölgeye geldik, bana göre karşımızda büyük bir Dini Yapı Kompleksi uzanıyor. Tam olarak planı çıkaramadığımdan ne diyeceğimi bilmiyorum. Bu konularda bilgisi olan Sanat tarihi öğretmeni Yelda Yalaman ile biraz yazıştım, eserler oldukça harap durumda olduğu için o da tam olarak birşey diyemedi. Birbirine bitişik binalardan oluşan bir manastır yapısı olabilir. Ama şu kesin ki Yelda hanımın da belirttiği gibi önemli bir yapı grubu, yazık olmuş dedi. Datçamızda bunun gibi yok olan veya olmakta olan pekçok yapı var ama kimsenin umurunda değil. Şimdiye dek bu denli geniş alana yayılan yapı grubunu Datça’nın başka bir yerinde göremedim. Yelda hanım yapıların 12. yy la kadar ulaştığını düşündü fotoğraflara bakarak, tabii yerinde görmeden parça parça fotoğraflarla çok sağlıklı birşey denmiyor. Fotoğrafta da görüldüğü gibi batı tarafında üzeri tonozla örütülü büyükçe bir yapı var. Yapılar doğuya doğru birbirine bitişik vaziyette uzanıyor.
Tonozlu büyük yapı 2 m ye yaklaşan kalın duvarların üzerinde yükseliyor, yan tarafında tonozla örtülü oyuklar görülüyor. Güney tarafında uzanan bir duvar var. Geçmiş yıllarda geldiğimde orada arı kovanları vardı. yapı çoğunlukla çobanlar tarafından kullanılmış, onlar buraya Mağara diyorlar. Yörede de Mağara diye söyleniyor, hapishane diyenler de var. Değirmenbükü’ne bakan bir tepe üzerinde yükselen dini yapılar. Manastır olabilir derken, Bizans döneminde Knidos Piskoposluk merkeziydi, kendini dine adıyanların yaşadığı dini yerler tenha yerlerde oluyor çoğu kez, hatta bazılarına ulaşım zor oluyor. Burada inzivaya çekiliyorlar. Diğer yandan burası Değirmenbükü’nde kalıntıları olan bir limanın yakınında ve çevresi verimli ovalarla çevrili, herşeyden önemlisi su kaynakları var.
Tonozla örtülü büyük yapı, çatı ortasından çatlamış her an çökebilir, artık son anları., bu gibi yerlerde gezerken dikkatli olmalı. Alt katta sütunlar ve kemerler bulunan bir bölüm var köylüler malzemelerini koyuyor. Bu yapıdaki geniş, düz zemin taşların harçla birbirine tutturulması ile örülmüş. Şimdilerde bu gibi bir yeri demir kullanmadan yapamazsınız. Bu konuyu geçmiş yıllarda araştırdığımda çevredeki taşların oyuklarla dolu olduğunu gördüm ki burada da bu tür taşlar kullanılmış, harç bu deliklere dolarak taşları kilitliyor. Horasan harcı zaten zamanla taşlarla bütünleşiyor.
Tonozlu kısmın hemen bitişiğinde kemerli kısım var, çatı çökmüş. Tonoz ağır bir örtü sistemi olduğundan duvarlar ve yaşıyıcı ayaklar oldukça kalın olmak zorunda.
Büyük yapının içinin ve ona bitişik yapıların görünüşü.
Tonozlu yapının biraz ilerisinde bir kilise yapısı var, yapıda ileri düzeyde mimari elemanlar görünüyor. Ortada bir kubbe vardı sanırım, şimdi yıkık. Kilisenin aşağı taraflarında silo veya sarnıç olarak kullanıldığını düşündüğüm oyuk kısımlar var, içleri horasan harcı ile sıvanmış.