|
7 Ekim pazar günü Karaköy'de düzenlenen boğa güreşlerine gittim. Şimdiye dek Datça'da bir kaç kez boğa güreşinin düzenlenendiğini duymuştum ama gidip izlemedim. Bu yıl içinde bir köy kahvesinde otururken köylülerin izlediği boğa güreşlerine biraz bakma fırsatım oldu. Artvin'de bir yerdeydi ama ismini hatırlamıyorum. Karaköy'deki bu etkinliğin geliri Karaköy sağlık Ocağının yapımında kullanılacakmış. Çektiğim fotoğraflardan bazılarını internette paylaştığımda değişik yorumlar aldım, bunu bekliyordum, bu fotoğrafları biraz da bu konuya nasıl bakıldığını anlamak için koydum. Ben de hayvanların acı çekmesini isteyen birisi değilim ama bazı sert yorumların aksine olaya biraz daha geniş bir pencereden bakmaya çalışacağım.
Güreşleri izlemek için Karaköy'e geldiğimde daha girişte sıkı bir kontrol noktasından geçtim. Giriş biletimi de burada aldım. Başlama saatini bilmediğim için saat 11.30 gibi oradaydım, o satlerde bile arabamı koyacak yeri zor buldum. Güreşlerin yapılacağı alana kadar olan yolu yürürken bu fotoğrafı çektim. Bildiğim kadarıyla 4-5 yıldır Datça'da boğa güreşi yapılmamış. Güreş alanında her yer doluydu, insanlar akın akın gelmeye devam ediyordu.
Tozkoparan denilen genç boğaların güreşi başlamıştı. Tozkoparan denilen boğaların bir üstü Deste oluyor, Küçük Ayak, Büyük Ayak, küçük orta, büyük orta, baş altı, baş gibi sınıflara ayrılarak güreştiriliyor. Güreşlerde ortada ellerinde sopalar olan kişiler var, bunlar boğaların hareketlerini sıkı bir biçimde takip ederek zaman zaman boğalara müdahale ediyorlar. Bunlara değnekçi deniyor, cazgırın uyarılarına dikkat ediyorlar.
Benim bu güreşlerde ilgimi çeken boğaların güreşmesi değildi, insanların bu etkinliğe ilgisi ve heyacanları idi. Her şey festival havasında, kadınlı erkekli heyacanla güreşleri izliyorlardı. İlk konuştuğum kişi hemen yanımda duran Yazı Köyden Mehmet Sönmez oldu. Bütün Betçe burada dedi Mehmet Sönmez, atalardan kalma bir gelenek diyor. Bu güreşlerin Datça'da çok uzun bir geçmişi var,o zamanlar güreşleri kendi boğaları ile tertip ederlermiş. Ve her yıl yapılan bu etkinlik büyük bir heyacanla beklenilirmiş.
Güreşen boğalardan biri sonunda güreşi bırakıp kaçıyor, o zaman diğeri galip geliyor ama bazen kazanan boğa hızını alamayıp diğer boğayı koşturmaya başlıyor. Boğa sahipleri ve değnekçiler olaya hakim olmak için bayağı çaba harcıyorlar. Kolay iş değil karşınızda yüzlerce kiloluk, keskin boynuzlarıyla zaptedilmesi zor bir güç var.
Beni şaşırtan diğer bir şey de güreşlere kadınların ilgisi oldu, çok sayıda kadın izleyici güreşleri heyacanla izledi. Bunlardan birisi Çeşme köyden Atiye Orhan idi. Betçe tarafından kişileri seçmem bir tesadüf onu söyleyeyim, çünkü yakınımda onlar vardı. Atiye hanım güreşleri çok sevdiğini ve hiç kaçırmadığını söyledi, gençliğinde onların da boğası varmış, güreştirirlermiş. Kadınların güreşlere ilgisini bazı kişilere sorduğumda " Hocam evde bu hayvanlara genelde kadınlar bakar, kendi besledikleri boğaların güreşmesini izlemek onları mutlu eder " dedi. Bu da bir başka bakış açısı ama yöre kadınlarının bu etkinliğe ilgi duymalarının nedenleri olmalı, geçmiş yıllara giden, eski günleri hatırlatan, şimdi basit olarak göreceğimiz bir çok şeyin heyacan verici geldiği yıllar. Bu zamanda herşeye sahip oluyoruz ama o heyacanları duyamıyoruz. Her şey öyle çabuk değişiyor ki!
Görüştüğüm diğer bir kişi Yaka Köyden gelmişti, ismini yazmamışım. Söylenen şeyler hemen hemen aynı oluyor" Bu bizim atalardan kalma bir geleneğimiz". Boğa güreşleri Yörük - Türkmen kültüründe de önemli bir yere sahip. Kimi yerlerde bir yaz etkinliği, kimi yerde yayla etkinliği olarak yapılmış, hala da görüldüğü gibi insanların büyük ilgisini çekiyor.
Güreşi kazanan boğa sahibi tarafından davul zurna ekibinin yanına getiriliyor, müzik başlıyor. Bunun nedeni boğanın kazandığını anlaması içinmiş, sorduğum kişiler öyle dedi. Tabii bu an boğa sahibinin de gururlandığı zaman, hatta geçmişte çalan müzikle zeybek de oynanırmış.
Çalgıcıların beklediği an, boğa sahibi tarafından verilen bahşişlerini alıyorlar.
Çeşit çeşit boğa başları, antik dönem heykellerini andıranı, bağıranı, dli bir karış dışarıya çıkanı. Güreşler anında bazı boğaların dili dışarıya çıkıyor, genellikle sonrasında o boğa kaçıp meydanı terkediyor. Bir defasında iki boğa birbirlerini kokladılar, gidip gidip birbirlerini yaladılar. Biz güreşmek istemiyoruz diyordular ama bu seyirciler tarafından hoş karşılanmayan bir durum. Oraya çıktıysan güreşeceksin diyorlar. Sonunda elendiler sanırım. |
