Zeytin hamuru havuzdaki yarıktan bu çukur kısma geliyor, bu kısım da orjinal olarak korunmuş.
Biz içeride gezerken Eski Datça’yı gezenlerin yapı hemen dikkatini çekiyor, bir kaç kişi içeriye girip merakla inceliyorlar. Ön tarafta içinde zeytin hamuru olan kıl çuvalların sıkıştırılıp yağ çıkarıldığı pres duruyor, temizlenmiş, boyanmış. Prese takılı ağaç kol orjinal olarak duruyor.
Solda üzerindeki deliklere takılı kollara yüklenen dört kişi tarafından döndürülen Bodurgaç denilen yuvarlak kalastan oluşan aygıt görülüyor. Bir ucu tabandaki çukurda diğer ucu tavana dayanıyor. Bodurgaça bağlanan kalın urganın ucu prese takılı ağaç kolun ucundaki halkaya bağlanıyor. İp bodurgaça dolandıkça presteki ahşap kolu asılarak presin sıkıştırılması sağlanıyordu. Daha önceleri düz toprak damlı çatı daha sonra kiremit çatıya dönüştürülmüş, bu kısımda bazı restorasyon çalışmaları yapılmış. Zemindeki deniz taşlarıyla yapılan döşeme yapının çok eskilere gittiğini gösteriyor, ortadaki orjinal kısmın yanlarında da restorasyon çalışması yapılmış.
Pres cır cır mekanizma ile çalışıyormuş, Ahmey bey bu işi yapan kamayı ve çalışmasını uzun uzun anlatı. Haraket ederken cır cır diye ses çıkaran kama geriye gitmeyi engelliyor anladığım kadarıyla.
Sol tarafta zeytin hamurunun konulduğu ve kıl çuvallara doldurulduğu kısımlar görülüyor. Ahmet bey sağda presin çalışmasını gösterirken. Kolu iterek güç yetmeyince biraz ilerideki bodurgaçtan kuvvet alınıyor. Sıcak su dökülerek sıkılan zeytin hamuru çuvallarından süzülen yağ ve karasu karışımı sıvı demir bir boru ile ilerideki haznelere gidiyor.
Bu hazneler orjinal olarak duruyor, ahşap kapaklar aslına uygun olarak yapılmış. Sağ taraftaki geniş hazneye gelen zeytinyağı ve karasu karışımı yükseldikçe zeytinyağı üste çıkıyor ve yukarıdaki delikten diğer dar hazneye geçiyor. Buraya geçen zeytinyağının içinde de bir miktar karasu bulunuyor bu suyun çıkması için dibe kadar uzanan boru kullanılmış.
Işıl ışıl tertemiz güzel bir restorasyon çalışması ile yapı korunmuş oldu, bundan sonra büyük bir ihtimalle turizmin hizmetinde bir yer olacak, emeği geçenlere teşekkürler. Bu çalışmaların Datça’nın birçok yerindeki değerli yapıların korunmasına örnek olması dileğiyle..
Iyi günler, size bir sorum olacakti. Datca’ya bir grup cocuklarla gelip, taze topladigimiz zeytinleri zeytinyagina cevirmek istiyoruz. Cocuklar proseduru görebilsin , anlasin istiyoruz. Zeytinleri kendi bahcemizde Selimiye’de toplayacagiz. Bunun icin mümkünse eski usul zeytinyagi yapan bir yer var midir? Nasil baglanti kurabilirim?
Şu an eski usül zeytinyağı yapan bir mengen yok, birkaç sene önce vardı, kontinu sistemler daha ekonomik ve sağlıklı (özellikle temizlik açısından ) artık bu yerler çalışıyor. İçinde aletleri bulunan mengenler var, buralarda anlatabilirsiniz. Yine de bilgim olursa haberdar ederim, selamlar…