datça nurlu bademi

Badem ile ilgili bilgiler, cinsleri, faydaları, yetiştirilmesi

köy ürünleri

Yaka Kumyer’de Ören Ticaret’in sahibi Şener Ören badem üreticisi, arıcı, tüccar olarak zaman zaman bilgi aldığım kişilerden. Onun verdiği bilgiye göre Badem ağaçları erkek ve dişi oluyor, rüzgarla veya arılarla gerçekleşen tozlanma sonucunda bu değişik türler ortaya çıkıyor. Şener Ören’in deyişiyle bu badem türlerinin ortaya çıkmasında yabani bademlerin de etkisi büyük.  Yabani badem

Bademlerin şahı Nurlu bademinin ismine gelince; Yakaköy’de Nurlu Mustafa’nın bahçesinde çıkan bu badem beğenilince yaygınlaşıyor, Nurlu lakabından dolayı bu adla anılıyor.

datça ak badem

Ak Badem, üreticiler tarafından en çok dikilen badem cinsi, Datça’daki arazilerdeki bademin % 60’ı Ak Badem cinsi ağaçlardan oluşuyor. Çağla zamanı da çağlası lezzetli oluyor, bu da üreticinin bu ağaçlardan iki kez ürün almasını sağlıyor. Kalite ve fiyat olarak en önde olan Nurlu bademin çağlası pek tutulmuyor. Fotoğrafta görüldüğü gibi Ak Bademler koyu renkte görülüyor. Ak bademin adı gibi ak bir renk alması için temmuz’un 20’sinden sonraki ilk haftada toplanması gerekiyor.  ( Ömer Ohan )

Fotoğrafta 3 ağustos 2017 tarihinde bahçemden toplayıp kırdığım ak bedemler görülüyor, kabukları kolayca soyulabiliyordu.

Vitamin ve lezzet açısından fark olmamasına karşın sarımsı renge sahip bademlere talep fazla oluyor. Badem kabuğundan çıkarıldıktan sonra serin yerde bir ay kadar kalabilir, temmuz, ağustos gibi aylarda daha çabuk tüketilmeli veya buzdolabında saklanmalı, kurtlanma durumu oluyor.

Badem Çiçeği

badem çiçeği

Badem Çiçekleri Datça’da baharın erken müjdecileridir, ocak ayının sonlarına doğru erkenci dediğimiz türler çiçek açmaya başlar, şubat ayıyla birlikte bu şölen tüm Yarımada’ya yayılır. Bir zaman sonra vadiler, ovalar beyazlara bürünür. Badem çiçekleri saflığın, içtenliğin sembolüdür.

Erkenci dediğimiz cinsler erken çiçek açarlar dolayısıyle çağlayı erken verirler, bu da ekonomik bir kazanç sağlar. İlk çağlaların fiyatı oldukça yüksektir, her geçen hafta fiyatlar beşer, beşer düşer. Bu erkenci bademlerin badem olarak ekonomik değeri pek yoktur, üreticiler bahçelerine erken çağla almak için bunlardan birkaç tane dikerler. Her yörede erkenci olmaz yükseğe çıktıkça erkenci verimi azalır. Erkenci bademlerin tatları bazısında ekşimtrak bazılarında tatlı oluyor, kişilere göre tercihler değişebiliyor. Ben çağla zamanı ağaçlardan tadarak toplarım, çok farklı lezzetler olabiliyor. Erkenci olmayan bademlerden çağlası en çok tutulanlar kababağ ve akbadem cinsleri.

Bu çiçeklenme dönemi hassas bir dönem, bu dönemde yaşanacak don ve dolu yağışı gibi iklimsel etkiler üretimi büyük ölçüde etkilememektedir.

Yabani badem çiçekleri  genellikle pembe oluyor. Badem çiçekleri genellikle beyaz renkte olurken erkenci bademlerde pembe renge sıkça rastlanıyor.  Cinslere göre çiçeklerin biçimleri değişik oluyor, şimdiye dek 5-6 çeşit badem çiçeği fotoğrafladığımı hatırlıyorum.

Datça Çağlası

datça çağlası

 

Şubat ayıyla birlikte çağlalar görülmeye başlar, özel bir iklime sahip vadilerde, düzlüklerde çağla oluşumu erken ve daha fazladır. Bu günler üreticiler ve çağla bahçeleri olanlar için güzel günlerdir. Çağlalarla birlikte kış çıkışında ceplerine bir miktar para girer, çoluk, çocuk bahçelerde yeşilliklerin arasında ailecek güzel bir gün geçirirler. Merdivenlere tırmanmış her yaştan insanı çağla toplarken görmek mümkündür. Geçmiş yıllarda ilk çağlalar daha çabuk olurdu, son yıllarda iklim değişiklikleri ile bazı yerlerde çağlaların görünmesi mart ayını bulur oldu. Bademin üreticiye en çok gelir kazandırdığı zaman çağla zamanıdır.

Çağla toplayarak iyi bir gelir elde edilirken ağaçlarda da seyrekleştirme yapılmış oluyor, bu diğer bademlerin daha iyi gelişmesini, ağacın rahatlamasını sağlıyor. Son yıllarda çağla zamanı yaklaşırken yaşanan sert ve iri dolu yağışları badem ürününü oldukça etkiliyor. 2017 yılında Yazıköy, Yaka tarafları bu yağıştan çokça etkilenirken aynı bölgede olmasına karşın Palamutbükü daha az etkilendi. İlk çağlalar genellikle Palamutbükü taraflarında toplanarak pazara sürülüyor, diğer yerlerde erken çiçek açan ağaçlar olsa da burası kadar çok olmuyor. Bu bölgenin daha ılık olması, korunaklı bir arazi yapısı, toprak özellikleri, ve erkenci bademlerin çokluğu çağla üretimin bu kısımda yüksek olmasını sağlıyor. Kababağ bademi Datça’da çağla olarak sevilen cinsler arasında, yine Yaka taraflarında ceviz bademi de çağla olarak tercih edilen cinslerden. Ceviz biçimindeki bu badem çeşidi erken ürün verdiği gibi ağırlık olarak ta diğerlerinden fazla çekiyor. Çağlası ve kuru bademi sevilen olarak Ak Badem ve Haşmet bademini sayabilirim. Haşmet bademi Yazıköy çevresinde çokça görülen bir cins, son yıllarda diğer yörelerde de yaygınlaştığını izledim. Mesela geçen yıl Hızırşah’ta Nurlu bademlerine Haşmet bademi aşılayan bir üreticiyle konuşmuştum, hastalıklara daha dayanıklı olduğunu, ürün olarak çok verdiğinden söz etmişti. Buralarda bu gibi şeyler deneme ve yanılmalarla, çevresini izleyerek oluyor çoğu kez.

Sayfalar: 1 2 3 4

6 yorum

  1. RESİMLER GÖZÜKMÜYOR LİNKLERDE BİR PROBLEM VAR HERHALDE DÜZELTİLMESİNİ RİCA EDİYORUM TEŞEKKÜRLER YAZINIZ İÇİN

    1. Ferit arkadaş bir ara bir değişiklik yaparken sayfalarımı silmiştim, 2017 yedekleri eksik olmuş, metinleri kurtardım ama fotoğraflar eksik kaldı, o sayfaların fırsat buldukça resimlerini koymaya çalışıyorum, uyarın için teşekkürler…Linklerde bir sorun yok..

  2. Datça bademini kabuklu mu almalıyız.? Ben yıllardır İzmir den Değirmen bakliyattan alırım.Ama her zaman kabuğundan çıkarılmış olarak.Kabuklu almak bu günlerde de olması gereken diye düşünüyordum ki,tazeliği ve yararı yönünden kabuklu olması da gerekiyor sanırım.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir