Evlerde kış hazırlığıAğustos ayıyla birlikte evlerde yiyeceklerle ilgili kış hazırlığı başlıyor, eylül ayıyla birlikte bu hazırlıklar iyice hızlanıyor. Yıllarca annemiz, eşimiz bu telaşları yaşadı biz de onların bu çabalarını ilgiyle izledik. Kış hazırlıklarının zamanlaması bildiğim kadarıyla kullanılan ürünlerin, bollanması, ucuzlaması ile de ilgili. Anneler bir zaman sonra kendi evlerini değil çocuklarını düşünerek de kış hazırlıkları yapıyorlar. Salçalar, turşular, tarhana ve makarnalar hazırlanıyor. Facebook arkadaşım " Datçalı Özden " kış hazırlıkları sırasında çekilen fotoğraflardan göndermiş ben de bu sayfayı hazırladım. Özden Akkuş arkadaşım Datça Yazı köyden eşi Hülya hanım da Karaköy'den. Onlar vatan hasreti çeken insanlar, Almanya'da yaşıyorlar. Bu topraklara olan özlemlerinin bir kısmını paylaştığım sayfalarla gideriyorlar. Buradan götürdükleri bu yiyecekleri arkadaşları ve dostları ile de paylaşıyorlar.
Özden ve ailesi için bu hazırlıkların yeri daha da bir başka, aileleriyle birlikte oldukları güzel anlar. Özden Arkadaşım " Her sene yaz aylarında aile büyüklerimiz bu güzel Biber ve Patlıcanları kışın kullanmamız için ipe dizip kurutuyorlar. Rengarenk Biber ve Patlıcanların görüntüsü ve kokusu muhteşem oluyor " diyor.
Kış aylarinin vazgecilmezi tarhana yapılırken, soğuk Almanya'da bu tarhanalar nekadar hora geçiyordur kimbilir. Bir de Datça toprağının ürünleri ie yapılmış, Datça gibi kokan bir tarhana. Belirli bir kıvama geldikten sonra elekten geçiriliyor, zamanla eller bayağı yorulur, o anlarda yardım ettiğim olmuştur. Ondan sonra ilk ürünle bir tarhana yapılır, şimdi yazarken bile canım çekti. hemen yarın eşimin yeni yaptığı tarhanadan bir çorba yaptırayım.
Bu hazırlıklarda kız kardeşlerin dayanışması bir başka oluyor, Hülya hanım Kızlan köyündeki ablası Zeynep hanımın evinde bu hazırlıkları yaparken. Kızlan köyü aynı zamanda kış yiyeceklerinde kullanılan ürünlerin bol olduğu bir yer; tarladan yeni koparılmış sebzeler, köy yumurtası, yoğurt gibi ürünler burada bol. İklim de bu çalışmalar için ideal.
Özden arkadaşım bu fotoğrafla ilgili açıklamasında " Burada eski geleneklerimizden olan erişte ve lokum kesme işi reşadiyeli hanımlar tarafından hala devam ediyor, bu el emeği erişteleri hazırlayıp satarak aile bütcesine katkıda bulunuyorlar. " demiş. Bu hanımlar Candan ve Münire kardeşler onları her zaman birlikte görürsünüz, Reşadiye Mehmet Ali Ağa konağının hemen bitişiğindeki evlerinde hep bir şeyler yaparlar. Bugün yanlarındaydım burada tepitme denilen saç ekmeklerinden yapıyorlardı. Maşallah çok marifetli, çalışkan insanlar. Münire hanım bu çalışkanlıkları için " bu bizim genlerimizde " var diyor. Candan hanımın eşi Ergin Usta da Datça'nın, geleneksel mimari konusunda usta isimlerinden.
Erişte anadoluda bir çok yerde kullanılıyor, biz ev makarnası diyoruz ama arada fark var mı bilemiyorum. Candan hanımların kullandıkları un Datça ürünü, Kızlan'da Emin dayının un değirmeninde öğüttürmüşler, şu an kullandıkları buğday kendi tarlalarından. Sinema Festivali nedeniyle gelen tv ekipleri onlarla röportaj yapmış, televizyona çıkmışlar, gelecek günlerde bir belgesel de ben yapacağım.
Gurbette olan Datçalıların en özledikleri şeylerden biri de Datça Furun ekmeği, yazıştığım Datçalılar bundan hep bahsederler. Fotoğrafta fırında ateş yakılmış, biraz sonra içerisi temizlenerek hamur ekmekler konulacak. Daha önce fotoğraflarını çekmiştim, fırında çalı, çırpı gibisinden dallar yakılıyor.
Sonra fırın temizleniyor, bunun için boz ot, andız, zırcık çalısı dalları kullanılıyor, bunlar olmazsa sakızlık çalısı kullanıyor. Fotoğraftakini andız dalına benzettim.
Köylerdeki bu ekmek yapımında genellikle bir kaç kişi bir araya gelerek yardımlaşıyorlar. Bu adetler aynı zamanda insanların bir araya geldiği, yardımlaşmanın güzelliğini yaşatan adetler. Datça köylerinde bir çok alanda hala yaşatılıyor.
Mayalı hamur gerekli kıvama geldiğinde hamur ekmekler hazırlanıyor. Buralarda ekşi maya ile yapılan ekmekler meşhurdur: Bu maya için bir akşam kase içinde su ile un karıştırılıyor, bu bahsettiğimiz akşam genellikle Hıdrellez akşamı oluyor " hıdrellez mayası deniyormuş ". Dört gün boyunca kasedeki hamura biraz un ilave edip karıştırılıp bırakılıyor. Bu oluşan maya bir yıl boyunca kullanılıyor, bir sonraki Hıdrellezde işlem tekrarlanıyor. Bu hamur kurutuluyor, ekmek yapılacağı zaman bir parça akşamdan ıslatılıp hazırlanan hamurun içine konuyor ve sabaha kadar bekletiliyor. Sabah bu hamurdan bir parça alınıp gelecek ekmek yapımı için kurutulurmuş. Ekşi maya ekmeğin tat ve kokusu belli olur.Günümüzde hazır mayaları kullananlar çok gibi, bazıları ekşi maya ile hazır mayayı karırştırıyormuş.
Hazırlanan hamurlar Hülya hanım ve kızı tarafından fırının yakınına zevkle taşınıyor.
Ve hamuların pişerken kabarmasını görmek çok güzel, fırının kapağı zaman zaman açılarak ekmekler çevriliyor. Özden arkadaşım " su anda ekmeklerimiz pişmek üzere fırında yayılan ekmek kokusunu anlatabilmem mümkün değil mutlaka tatmalısınız " diye yazmış, evet o an orada olmanın ne demek olduğunu biliyorum çok haklısın Özden arkadaş.
Datçalı Özden pişen ekmeklerin başında. Bu ekmekler fırın biraz soğuyunca tekrar fırına konup 10-12 saat bekletiliyor. Ortaya Kıtırak denilen kurutulmuş ekmek çıkıyor ki Datça'da bunun yeri bambaşkadır. Bu ekmek uzun süre bozulmadan saklanabiliyor, yeneceği zaman suyla ıslatılarak yeniliyor. Bunu hiç katıksız zevkle yiyen çok kişi gördüm, tadına doyamıyorlar. Sanırım bu uygulama çok eskilere kadar gidiyor. ekmeğin bayatlaması diye bir şey yok. Özden arkadaşıma fotoğraflar ve açıklamaları için çok teşekkürler. |
